عدد پی از عددهای ثابت ریاضی و تقریباً برابر با ۳٫۱۴۱۵۹ است. این عدد را با علامت π نشان میدهند. عدد پی عددی حقیقی و گُنگ است که نسبت محیط دایره به قطر آن را در هندسهی اقلیدسی مشخص میکند و کاربردهای فراوانی در ریاضیات، فیزیک و مهندسی دارد. عدد پی همچنین به ثابت ارشمیدس نیز معروف است.
π حرف اول یک کلمه یونانی به معنای محیط است. برای نخستین بار «ویلیام جون»، ریاضیدان انگلیسی، در سال ۱۷۰۶ از این نشانه استفاده کرد و از میانه سده هجدهم که «لیونارد اولر» کتاب «آنالیز» خود را چاپ کرد دیگر در همه جا به کار رفت.
امروزه در محافل بین المللی و مجامع ریاضی دوست روز سوم ماه مارس هر سال را به عنوان روز عدد پی در نظر میگیرند. (۳/۱۴ این تاریخ روز سوم مارس هست که همان مقدار عدد پی نیز میباشد).
یونان باستان مساحت هر شکل هندسی را از راه تربیع آن یعنی از راه تبدیل آن به مربعی هم مساحت بدست میاوردند. آنها از این راه توانسته بودند به چگونگی محاسبهی هر شکل پهلودار پی ببرند آنگاه که محاسبهی مساحت دایره پیش آمد دریافتند که تربیع دایره مساله ای ناشدنی مینماید. در هندسه ی اقلیدسی ثابت شده بود که نسبت محیط هر دایره به قطر آن عدد ثابتی است و مساحت دایره از ضرب محیط در یک چهارم قطر آن بدست می آید و مساله بدان جا انجامید که خطی رسم کنند که درازای آن با آن مقدار ثابت برابر باشد. رسم این خط ناشدنی بود. سرانجام راه چاره را در آن دیدند که یک مقدار تقریبی مناسب برای آن مقدار ثابت بدست آورند. ارشمیدس کسر بیست و دو هفتم را بدست آورد که سالیان دراز آن را به کار میبردند، پس از آن و برای محاسبات دقیقتر کسر سیصد و پنجاه و پنج بر روی صد و سیزده را به کار بردند. اختلاف بین عدد پی و مقدار تقریبی سیصد و پنجاه و پنج بر روی صد و سیزده فقط حدود ۳ ده میلیونیم است.
ریاضی دان بزرگ ایرانی جمشید کاشانی برای نخستین بار مقدار ثابت نسبت محیط به قطر دایره را بدست آورد که تا ۱۶ رقم پس از ممیز دقیق بود. این ریاضیدان و منجم مسلمان ایرانی توانست مقدار ۲ برابر پی را تا شانزده رقم اعشار در رسالهی محیطیه برابر:
در سال ۱۷۶۱ لامبرت (Lambert) ریاضیدان سوئدی ثابت کرد که عدد پی گنگ می باشد و نمی توان آنرا بصورت نسبت دو عدد صحیح نوشت. همچنین در سال ۱۸۸۲ لایندمن (Lindeman) ثابت کرد که عدد پی یک عدد جبری نیست و نمی تواند ریشه یک معادله جبری باشد که ضرایب آن گویا هستند (همانند عدد e). این کشف بزرگ یعنی اینکه عدد پی یک عدد گنگ می باشد به سالها تلاش ریاضی دانان برای تربیع دایره پایان داد.
باوجود آنکه همه ریاضی دانان می دانند که عدد پی گنگ می باشد و هرگز نمی توان آنرا بطور دقیق محاسبه کرد اما ارائه فرمول ها و مدلهای محاسبه عدد پی همواره برای آنها از جذابیت زیادی برخوردار بوده است. بسیاری از آنها تمام عمر خود را صرف محاسبه ارقام این عدد زیبا نمودند اما آنها هرگز نتوانستند تا قبل از ساخت کامپیوتر این عدد را بیش از ۱۰۰۰ رقم اعشار محاسبه نمایند.
اولین محاسبه کامپیوتری در سال ۱۹۴۹ انجام گرفت و این عدد را تا ۲۰۰۰ رقم محاسبه نمود و در اوخر سال ۱۹۹۹ یکی از سوپر کامپیوترهای دانشگاه توکیو این عدد را تا ۲۰۶,۱۵۸,۴۳۰,۰۰۰ رقم اعشار محاسبه نمود.
از فرمول های زیبای ریاضیات برای محاسبه عدد پی می توان به سری معروف لایبنیتز (Leibnitz) اشاره کرد:
سلام. ما یه مسابقه تدارک دیدیم که بچه ها از تمام پایه ها میتونن توی مسابقه شرکت کنن.مسابقه ی تشخیص تصویر. مسابقه به این صورته که شما باید حدس بزنید که این عکس چه کسی است. link
راهنمای: این عکس متعلق به یکی از فردی است که در مدرسه حضور داشته.(حالا ممکنه معلم یا دانش آموز یا کسی باشه که برای مدت کمی توی مدرسه حضور داشته)
قوانین: 1.شما فقط یک بار فرصت دارید حدس بزنید .پس در انتخابتون دقت کنید. 2.حدس خود را در قسمت نظرات وارد کنید. 3.اگر بیشتر از یک حدس بزنید در مسابقه شرکت داده نخواهید شد. 4.مهلت این مسابقه تا ساعت 9 شب چهارشنبه است.و اگر بعد از زمان مشخص شده نظر بدید رای شما حساب نمیشه. 5.نام و نام خانوادیگیتون رو کامل وارد کنید.
جایزه:من شخصا از بین کسانی که درست حدس بزنند به دو نفر به قید قرعه شارژ ایرانسل یا همراه اول یا تالیا هدیه میدهم.(بنا به انتخاب خود شما)
الف) دلگون(Cardioid) :اگر دایره ای به شعاع 1 واحد مماس بر دایره ای به شعاع 1 واحد، حول آن بغلتد،شکلی که یک نقطه از محیط دایره ی غلتان بر آن حرکت می کند را دلگون گویند .
ب)نفروئید(Nephroid): اگر دایره ای به شعاع 1 واحد مماس بر دایره ای به شعاع2 واحد، حول آن بغلتد،شکلی که یک نقطه از محیط دایره ی غلتان بر آن حرکت می کند را نفروئید گویند .
ج)دلتاگون(Deltoid): اگر دایره ای به شعاع 1 واحد مماس بر دایره ای به شعاع3 واحد، درون آن بغلتد،شکلی که یک نقطه از محیط دایره ی غلتان بر آن حرکت می کند را دلتاگون گویند .
د)ستاره گون(Astroid): اگر دایره ای به شعاع 1 واحد مماس بر دایره ای به شعاع4 واحد، درون آن بغلتد،شکلی که یک نقطه از محیط دایره ی غلتان بر آن حرکت می کند را ستاره گون گویند .
راز اعداد در زبان انگلیسی چیست؟
آیا تا به حال به این فکر کردهاید که چرا در زبان انگلیسی اعداد به صورت 1، 2، 3 و… نوشته میشوند؟ آیا میدانید که نوشتن هر یک از این اعداد یک دلیل دارد و آن تعداد زاویههای موجود در اعداد است. ماجرا از این قرار است که به ازای هر عدد زاویه، آن عدد خوانده میشود؛ مثلا عدد ۱ چون تنها یک زاویه دارد، یک خوانده میشود. برای عدد ۲ چون دو زاویه دارد، دو خوانده میشود و… برای درک بهتر به عکس زیر نگاه کنید: